به گزارش لقمه، محمد هاشمی در خصوص خبرپراکنی‌هایی که در چند ماه اخیر در حوزه سلامت مطرح شده است، اظهار داشت: این شایعات همواره وجود داشته است به‌طوری که با کوچکترین خبر نادرست، به‌یک‌باره موجی از نگرانی و دلهره بین مردم ایجاد می‌شود. شایعه سَم کشنده گوجه‌فرنگی یکی از همین دست اخباری بود که یکی دو ماه گذشته سر زبان‌ها افتاد، به‌دنبال آن موارد مشابه دیگری مثل خرمای وارداتی، کرم کشنده نارنگی پاکستانی، واکس سرطان‌زای میوه‌ها، واردات سوسیس و کالباس حیوانات حرام‌گوشت و تغییر سیاست تأسیس داروخانه‌های زنجیره‌ای خوراک برخی رسانه‌ها شد و البته اخیراً، دوباره شایعات دارویی شدت گرفته است. نمونه اخیر آن، موضوع توهم‌زا بودن قرص "کلداکس" بود که یکی دو هفته گذشته در فضای مجازی منتشر شد.

هاشمی گفت: حجم پیامک‌ و خبرهای محتوی آلوده بودن مواد غذایی، میوه‌ها و سبزیجات در تلفن‌های همراه، شبکه‌های اجتماعی مثل وایبر، لاین، تانگو و واتس‌آپ و وایبر، این روزها آن‌قدر افزایش یافته که اگر بنا را بر راست بودن آنها بگذاریم باید بگوییم که همه خوراکی‌های موجود در بازار آلوده‌اند و اصلاً بهتر است هیچ ماده غذایی را مصرف نکنیم.
وی با بیان اینکه در اصطلاح رسانه‌ای به این خبرها "هوکس" گفته می‌شود و زبان‌شناسان ریشه لغوی این کلمه را Hocus Pocus به‌معنای معنای اجی مجی یا همان شعبده بازی می‌دانند، هوکس را سخنی غیرواقعی اما قابل باور دانست که آگاهانه و با نیت فریب یا مزاح با دیگران و از روی عمد ساخته می‌شود و در قالب تصویر، صوت و فیلم، اخبار و گزارش‌های جدی ارائه می‌شوند.
هاشمی افزود: سازنده این هوکس‌ها افراد یا گروه‌هایی با "خلاقیت سیاه" هستند که معمولاً به‌صورت موردی و با دلایلی چون سربه‌سر گذاشتن دیگران، یادآوری مناسبت‌ها، طنزنویسی انتقادی، انتقام گیری شخصی، پرونده سازی، یا به‌قول مدیر کل نظارت بر دارو و مواد مخدر سازمان غذا و دارو دکتر پیرصالحی، "رقابت‌های ناسالم تجاری" ساخته می‌شوند، معمولاً هم قالبی جدی دارند؛ به‌راحتی قابل انتقال بوده و موضوعشان باب روز جامعه و انتخاب رسانه و پیامشان مناسب است.
سخنگوی سازمان غذا و دارو خبر "خرمای وارداتی"را به‌عنوان شاهد مثال یک هوکس خوب ارائه کرد و اظهار داشت: تمام مشخصات مذکور در آن خبر وجود داشت. قالب آن جدی و مثل تمام خبرهایی بود که در رسانه‌ها منتشر می‌شد. ضمناً به موضوعی پرداخته بود که تقریباً همه مردم با آن آشنا بوده و درباره‌اش سخن می‌گفتند. یا موضوع "واکس سرطان‌زای میوه‌ها" آن‌قدر ساده و قابل فهم همگانی بود که شانس بیشتری برای دهان به دهان شدن و تبدیل به شایعه‌ای مواج داشته باشد.
مدیر روابط عمومی سازمان غذا و دارو همچنین ادامه داد: متأسفانه، برای هوکس‌ها، قانون تدوین شده رسمی وجود ندارد. مدیوم‌هایی مثل روزنامه، رادیو و تلویزیون قوانین حقوقی مدون رسانه‌های خود را دارند، به این مفهوم که در آن فریب مردم، آسیب رسانی به احساسات و عواطف عمومی و مسائلی از این دست ممنوع است و انتشار مطالب دروغ علیه یک فرد وی را صاحب حق پاسخگویی در همان رسانه می‌کند. علاوه بر این، اعتبار و موقعیت هر رسانه مشخص می‌کند که مخاطبان آن می‌توانند انتظار چه‌نوع مطالب و با چه‌میزانی از صحت و سقم را داشته باشند. در شبکه‌های اجتماعی مثل وایبر، لاین، تانگو و واتس‌آپ اما این‌گونه نیست.
وی با نام بردن از اینترنت به‌مثابه رسانه عظیمی که به تمام مخاطبان و کاربران اجازه تولید و نشر محتوا را می‌دهد و هر فرد با امکاناتی نظیر وبلاگ و هایپرلینک را قادر به خبرسازی و انتشار مطالب در مقیاسی وسیع می‌کند، گفت: امکان ناشناس بودن در فضای مجازی نیز همان‌گونه که از نامش برمی‌آید مهیاست، لذا این مسائل باعث شده است اینترنت بهترین خاستگاه انتشار هوکس‌ها باشد.
هاشمی افراد زودباور را بیش از هر رسانه‌ای به‌عنوان رسانه مطلوب هوکس سازان معرفی کرد و گفت: فقط افراد ساده‌دل هستند که با شنیدن، خواندن یا دیدن مطلبی عجیب به‌صرف ارائه آن در قالبی جدی و بدون توجه به جزئیات غیرعقلانی، باورش می‌کنند و بی‌درنگ نیز برای دیگران باز می‌گویند.
وی افزود: با رؤیت درست و کامل، استعلام و جست‌وجوی منبع خبر و خود آن به‌راحتی می‌توان هوکس‌ها را تشخیص داد.
هاشمی با اشاره به توجه داشتن به همین راه حل‌های ساده عنوان کرد: اگر هوکس "عوارض ناشی از دیکلوفناک و فلج کننده بودن آن" کامل و درست رؤیت می‌شد به‌وضوح مشخص می‌گردید که موضوع، شرکتی خاص و نوع خاصی از این دارو بوده است و نه یک هشدار عمومی. یا در خصوص خرمای وارداتی با صرف زمانی اندک معلوم می‌گردید که منبع مورد وثوقی برای استناد به آن یافت نمی‌شود.

سخنگوی سازمان غذا و دارو در پایان با بیان اینکه برخی افراد با این هوکس‌ها قصد ابراز وجود دارند و می‌خواهند خویش را در سطحی وسیع مطرح کنند، تأکید کرد: به‌قول قدیمی‌ها شنونده باید عاقل باشد و از نفوذ آنها به امنیت زندگی‌شان جلوگیری کند، مردم هم مطمئن باشند همان‌گونه که سازمان غذا و دارو درباره روغن گیاهی پالم بدون ملاحظه، منع مصرف آن را اطلاع‌رسانی کرد در صورت وجود منع مصارف، اطلاع‌رسانی لازم را انجام خواهد داد. ضمن اینکه پایگاه خبری سازمان غذا و دارو نیز به‌صورت آن‌لاین، آخرین شایعات مطرح شده درباره سلامت فرآورده‌های غذایی، آرایشی و بهداشتی، دارو، مکمل و تجهیزات پزشکی را به اطلاع عموم خواهد رساند.

بازگشت به صفحه نخست