اثنی عشر یا دوازدهه عضوی است که باعث ارتباط معده با روده کوچک می‌شود که طول تقریبی آن حدود ۲۵تا ۳۰سانتیمتر است.اثنی عشر نیز مانند دیگر اعضای بدن زخم می‌شود و شایع‌ترین علامت زخم اثنی عشر در قسمت فوقانی شکم و پایین جناق سینه است که اغلب با گرسنگی تشدید شده و با مصرف غذا به طور موقت بهبود می‌یابد.
لقمه :درد زخم اثنی عشر می‌تواند به پشت تیر بکشد و یا گاهی با نفخ شکم موجب بیدار شدن شخص شود. یکی از مشخصه‌های درد زخم اثنی عشر، دوره‌ای با فصلی بودن آن است ، به طوری که ممکن است برای چند هفته و هر روز درد وجود داشته باشد و به دنبال آن، برای چند ماه خود به خود برطرف شود، اما دوباره عود می‌کند.
دکتر ناصر ابراهیمی دریانی فوق تخصص بیماری‌های گوارشی و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران خاطرنشان کرد که مبنای ایجاد زخم اثنی عشر در ۲۰تا ۲۸درصد مردم زمینه ژنتیکی دارد که این نوع معمولا در کودکان شایع تر است.
وی افزود همچنین در گروه خونی Oنیز زخم اثنی عشر بیشتر است در حالی که در گروه خونی Aزخم معده بیشتر مشاهده می‌شود.
در کسانی که زخم اثنی عشر دارند قرص‌های کنترل‌کننده اسید معده همچون رانیتیدین ، سایمیتیدین و امپرازول ، زخم معمولا کنترل می‌شود ، اما اگر شخصی میکروب هلیکوباکتر داشته باشد و فقط به داروهای کنترل‌کننده اسید معده اکتفا کند بیشتر از ۹۰درصد موارد در سال اول زخم عود می‌کند.
دکتر دریانی درباره نقش استرس و میزان بروز زخم اثنی عشر می‌گوید: اگر چه استرس و فشارهای عصبی موجب ترشح اسید و ایجاد علایم سوء هاضمه بدون زخم می‌شود اما خود استرس و فشارهای عصبی نمی‌تواند سبب ایجاد زخم پپتیک شود اما در افرادی که دچار زخم اثنی عشر هستند، تنش‌های عصبی و روانی و کشیدن سیگار می‌تواند در تشدید علایم موثر باشد.
این پزشک متخصص گفت یک مبنای ایجاد زخم اثنی عشر در افراد مسایل میکروبی به خصوص میکروب هلیکوباکترپیلوری است و اگر این میکروب به موقع تشخیص داده شود و ریشه کن شود موجب درمان زخم اثنی عشر در فرد می‌شود.
دکتر دریانی تاکید کرد که آموزش کودکان به رعایت بهداشت فردی و استفاده نکرد ن از ظروف غذای دیگران و بازی نکردن در خاک و گل می‌تواند در کاهش ابتلا به میکروب هلیکوباکتر در جامعه نقش داشته باشد زیرا اغلب، آلودگی در ایران از دوران کودکی ایجاد می‌شود.
وی خاطرنشان کرد که زخم اثنی عشر به دو عامل میزبان و میکروب وابسته است.
این فوق تخصص بیماری‌های گوارشی در پاسخ به این سوال که چه عوارضی ممکن است در اثر درمان نشدن زخم اثنی عشر ایجاد شود ، گفت خوشبختانه ساختار بدن انسان طوری است که اغلب زخم‌های گوارش عارضه جدی ایجاد نمی‌کنند ولی درصد کمی از بیماران می‌توانند به خونریزی ، تنگی راه خروجی معده و ایجاد پارگی در جدار معده دچار شوند، اگر چه عوارضی که اشاره شد به ندرت اتفاق می‌افتد ولی در صورت بروز می‌تواند خطرات جدی و غیر قابل برگشت برای بیماران به خصوص سالمندان ایجاد کند ویا به مرگ بیمار منجر شود.
دکتر دریانی به همین دلیل توصیه کرد که زخم‌های اثنی عشر باید هر چه زودتر درمان شوند، همچنین شایع‌ترین عارضه زخم‌های گوارشی ، خونریزی است و ۲۰درصد زخم‌های اثنی عشر و معده ممکن است خون ریزی اولین علامت بیماری باشد و حتی قبل از خونریزی ، بیمار هیچگونه علایمی از درد معده و یا ترش کردن نداشته باشد و خونریزی می‌تواند به صورت استفراغ خونی و یا سیاه شدن مدفوع باشد.
دکر دریانی می‌گوید مطالعات نشان داده است که مصرف هیچ غذایی نمی‌تواند موجب ایجاد زخم‌های اثنی عشر شود و اینکه اغلب مردم مصرف غذاهای ترش ، تند یا بی‌موقع غذا خوردن را عامل ایجاد زخم می‌دانند، اعتقاد غلطی است.
پرهیز از خوردن غذاهای چرب ، کاهش حجم وعده‌های غذایی ، پرهیز از مصرف شکلات ، قهوه و نوشابه‌های گازدار ، پرهیز از خوردن غذاهای مصنوعی مانند سوسیس و کالباس، انواع ساندویچ و خمیر نان، پرهیز از استرس و رعایت نظم در وعده‌های غذایی ، پرهیز از مصرف داروهای مسکن و سیگار و نخوردن فلفل و انواع سس‌ها ، توصیه‌های دکتر دریانی برای جلوگیری از سوء هاضمه است.
دکتر دریانی خاطرنشان کرد که مصرف حبوبات و میوه‌های خام و سبزی نه تنها ضرری ندارد بلکه مصرف ان برای دستگاه گوارش مفید است و توصیه می‌شود بیمارانی که زخم اثنی عشر دارند از خوردن سبزی و میوه غفلت نکنند.
وی گفت برخی از بیماران تصور می‌کنند که شکم شان هیچ وقت نباید خالی باشد و به جای سه وعده غذا، شش وعده غذا می‌خورند که این شیوه زندگی نیز موجب می‌شود اسید بیشتری در معده ترشح شود.
بنابراین مصرف مکرر غذا نیز توصیه نمی‌شود.
این فوق تخصص بیماری‌های گوارشی در پایان خاطرنشان کرد کسانی که زخم اثنی عشر دارند باید بدانند که می‌توانند هر غذا یا میوه ای بخورند اما توصیه کلی این است که اگر احساس کردند دچار مشکل می‌شوند ان ماده غذایی را مصرف نکنند.
س.س